Behandeling van stuitklachten

Stuitklachten, ook wel coccygodynie genoemd, is een aandoening die voor veel pijn en sterke beperkingen in het dagelijks functioneren kan zorgen. Ze kunnen ontstaan door meerdere redenen. Klassiek is de val op de billen, zoals mijn dochter hier in het filmpje demonstreert.

Ondanks dat stuitklachten regelmatig voorkomen, is er in de medische en paramedische wereld nog weinig bekend over wat eraan gedaan kan worden. De arts, fysiotherapeut en manueel therapeut leert in zijn of haar opleiding doorgaans dat het staartbeen ‘er zit’ en daar houdt het vaak mee op. Toch is er inmiddels redelijk wat kennis over deze klachten en dat ze vaak heel goed behandelbaar zijn.

Ondanks dat zijn er nog steeds maar weinig therapeuten en nog minder artsen hiervan op de hoogte. Zelfs de bekkenfysiotherapeut kan er vaak weinig mee en de behandelingen in ziekenhuizen zijn vrijwel uitsluitend gericht op symptoombestrijding middels medicatie via injecties, die vaak maar tijdelijk werken.

Voor informatie en behandeling moet je dus nog steeds vaak zelf op zoek naar een erin gespecialiseerde behandelaar. Gelukkig sijpelt het ook in de mainstream media langzaam door dat er behandeling voor bestaat. Via onderstaande knop vind je een artikel in het Algemeen Dagblad (ook verschenen in Belgische dagblad Het Laatste Nieuws) van juni 2023 over stuitklachten.

Meer info en uitleg vind je op deze pagina

Wil je meer en specifiekere informatie over stuitklachten dan lees vooral verder hier beneden. Op deze webpagina vind je vooral heel veel uitleg. Juist omdat stuitklachten voor veel mensen, zelfs in de medische wereld, een onbekend terrein zijn. Veel mensen blijven om deze reden vaak lang en onnodig met klachten rondlopen en deze mensen zie ik elke week weer in mijn behandelruimte. Met deze pagina probeer ik een helder en breed beeld te scheppen over wat er mogelijk is bij stuitklachten.

Je hier vindt achtereenvolgens:

• Wat stuitpijn oftewel coccygodynie is
• Wat eraan gedaan kan worden
• De resultaten van behandeling
• Hoe en waar een afspraak te maken voor behandeling
• Oefeningen die je zelf kan doen
• Uitleg voor collega therapeuten
• Reviews

Heb je een vraag over waar ik werk en of er collega’s zijn bij jou in de buurt?
Alle info hierover vind je hier beneden onder het kopje ‘Je bent meer dan welkom voor een behandeling’.

Coccygodynie

Het stuitje is het laatste gedeelte van de wervelkolom en bestaat uit een paar kleine wervels en voornamelijk beweegt bij de overgang met het heiligbeen. Het wordt ook wel het staartbeen genoemd, waarschijnlijk omdat dit de plek is waar onze staart zou beginnen als we die zouden hebben. Er zijn overigens best veel mensen die denken dat hun stuitje ter hoogte van de broekriem zit. Het stuitbeen zit echter helemaal beneden aan het bekken, een paar vingerbreedtes achter de anus.

Klachten van het stuitje ontstaan zoals gezegd vaak door een val, maar kunnen ook na een tijd verkeerd zitten of na een bevalling optreden. Hier rechts een overzicht van de oorzaken die genoemd werden door de mensen die ik behandeld heb de laatste periode. Zoals te zien, zijn de klachten ook vaak ontstaan zonder duidelijk aanwijsbare reden of oorzaak.

Stuitklachten uiten zich doorgaans in lokale pijn net achter de anus en de pijn is doorgaans gemakkelijk op te wekken door erop te drukken. Ook zitten, opstaan uit zit en fietsen zijn vaak pijnlijk en ook toiletgang en geslachtsgemeenschap kunnen erg vervelend zijn. De klachten komen meestal door een vergrote of verminderde beweeglijkheid, en/of een verkeerde positie van het stuitje.

Een veranderde stand of functie van het stuitje kan weer samengaan met een veranderde functie van de bekkenbodem spieren, die belangrijk zijn bij onder meer het urineren en de stoelgang en voor de stabiliteit van het bekken. Het kan ook zorgen voor veranderde functie of stand in de omliggende regio zoals het bekken, de ingewanden, de lage rug, de liezen en de heupen en zelfs doorwerken tot hoog in de nek en voeten.

Behandeling

De belangrijkste behandelmethoden van aanhoudende stuitklachten waren vooralsnog een operatieve verwijdering ervan of een inwendige correctie door een osteopaat of bekkentherapeut via de anus. Tegenwoordig zijn er gelukkig ook minder ingrijpende of invasieve technieken voorhanden om de beweeglijkheid en stand van de stuit te beïnvloeden en de klachten vaak snel verminderen, ook als die al lange tijd aanwezig zijn.

In deze korte video wat meer info over de behandeling van stuitklachten en de externe techniek:

Ik heb deze gespecialiseerde opleiding in stuitcorrectie gevolgd en als manueel therapeut ben ik ook in staat de omliggende regio’s die mogelijk beïnvloed worden door de stuitproblemen, effectief te behandelen.

Wil je liever een wat uitgebreidere video presentatie zien over stuitklachten? Je vindt hem hier.
Ben je een collega therapeut en wil je nog verder de diepte in? Je vindt een wat meer specialistische video over dit onderwerp onderaan de pagina.

Een holistische benadering

Zoals je kunt lezen op de pagina over mij als fysiotherapeut, benader ik fysieke klachten vanuit een breed en holistisch perspectief. Daarbij ga ik graag uit van de natuurlijke wijsheid van het lichaam en het bijna onbegrensde herstelvermogen van ons systeem. In mijn zienswijze geneest nooit de therapeut of arts je, maar doet het lichaam dit. Wij helpen je systeem alleen daar waar het even niet verder komt en als de klachtonderhoudende of herstelbelemmerende factoren verholpen zijn, dan doet de natuur de rest.

Ik kijk ook bij stuitklachten breder dan alleen wat ik geleerd heb als fysiotherapeut. Ook al is mijn benadering doorgaans primair mechanisch ten aanzien van de bewegelijkheid en stand van het stuitje, is er ook altijd ruimte voor het psycho-emotionele en energetische aspect rond de klachten. Bij elke behandeling en menselijke interactie worden vanzelf ook de psycho-emotionele en spiritueel/energetische lagen aangeraakt en zelfs als een niet-mechanische factor het belangrijkste aandeel heeft in de klachten, kan lokale mechanische behandeling van de stuit eraan bijdragen dan er weer meer vrijheid ontstaat in het hele systeem.

Zijn ook stuitklachten te zien in een breder dan mechanisch proces?

Vanuit de Oosterse geneeswijze en acupunctuur zijn er reflexpunten in het lichaam die een relatie hebben met de stuit en van waaruit de klachten ook vaak beïnvloed kunnen worden. Hier zie je voorbeelden van die punten bij je voet, oor en hand.

Als er bij erop drukken een verhoogde gevoeligheid is in een van deze punten, dan is het de moeite waard deze plek eens wat vaker te masseren en te kijken of de gevoeligheid afneemt en het verschil maakt voor je klachten.

Verder ligt het stuitje, toevallig of niet, precies ter hoogte van de eerste chakra. Deze wortelchakra staat voor veiligheid, je thuis voelen, jezelf neerzetten, er mogen zijn, gronden en contact maken met het aardse. Mocht je jezelf erin herkennen dat dit uitdagingen zijn voor je, dan kan dit wellicht een relatie hebben met het ontstaan en/of niet herstellen van je stuitklachten.

De psycho-emotionele link tot klachten

Graag spiek ik bij fysieke klachten in ‘De Sleutel Tot Zelf-Bevrijding’ van Christiane Beerlandt. Deze ‘bijbel’ van psycho-emotionele verklaringen voor fysieke klachten geeft vaak veel verheldering en inzicht in de oorsprong van klachten. Over stuitklachten schrijft ze dat ze symbool staan voor geen veilige basis in jezelf hebben, afgescheiden zijn van je intuïtie en gefocust zijn op waarden en normen buiten jezelf (zoals die van de cultuur, maatschappij of religie). Wat een sterke overeenkomst heeft met wat de Indiase wijsheden verbinden aan de eerste chakra. Verder verbindt ze stuitklachten aan onvoldoende geworteld zijn en te veel in het hoofd zitten. Een val op de stuit is vaak een teken dat je vastgelopen bent in de eraan gerelateerde vicieuze cirkel en een signaal van het leven om je even wakker te schudden. Als oplossing om de balans te herstellen is het van belang dat je stopt met het voorbij gaan aan jezelf, maar je ‘eigen licht en zon te stralen’ zodat het weer gaat stromen in jezelf. De autoriteit weer in jezelf te plaatsen en weer trouw te zijn aan je eigen aard en niet het uiterlijke van presteren of verwachtingen. Het is dus een proces van terug bewegen naar eenheid in jezelf en je intuïtie. Ik hoor zelf ook regelmatig van patiënten dat ze na een mechanische behandeling van de stuit, het ook in het hele systeem weer meer en vrijer voelen stromen.

Wat het dan precies is wat de verandering plaats doet vinden, is uiteindelijk niet eens echt van belang en vaak moeilijk te achterhalen. Ik laat het uiteraard altijd aan ieder zelf in hoeverre en op welke manier ze hun stuitklachten willen benaderen. De keuze voor de behandelbenadering ligt te allen tijde bij de patiënt, maar weet dat er in mijn behandelingen altijd alle ruimte is om over welke invalshoek dan ook te sparren.

Ben je benieuwd naar meer over mijn werkwijze, ik heb daar een video over opgenomen een tijdje geleden en die vind je op de pagina over mij als fysiotherapeut.

De resultaten van behandeling

Ik kan me voorstellen dat je voornamelijk nieuwsgierig bent naar wat de behandelresultaten zijn en je kunt verwachten. Omdat er nog relatief weinig bekend is en er nauwelijks data zijn over stuitklachten, ben ik zelf de statistieken van mijn behandelingen in kaart gaan brengen. Waar ik sinds 2018 stuitklachten behandel, gaat het hier over de afgesloten trajecten vanaf ongeveer medio 2021.

In deze periode heb ik inmiddels 67 trajecten gestart en afgesloten bij mensen met stuitklachten. Meer dan 80% daarvan was vrouw. De leeftijd van de patiënten varieert tussen de 9 en de 80 jaar waarbij 85% van tussen de 25 en 60 jaar was ten tijde van behandeling. Van deze mensen kwam de allergrootste groep bij met vanwege hun stuitklachten als enige of primaire reden en waren er slechts drie mensen die meldden dat hun stuitklachten onderdeel waren van een groter en niet direct aan de stuit te linken klachtenpatroon, of dat ze een secundair probleem waren. De oorzaken die gemeld werden heb ik hierboven al genoemd.

Dan de resultaten van de holistische aanpak waar volgens ik werk. Meer dan 80% van de mensen was na de behandelingen volledig klachtenvrij en bij slechts zes personen die het behandeltraject hebben afgemaakt, was er geen effect. Dit alles ondanks dat ook steeds meer mensen met complexere en langdurigere klachten me weten te vinden.

27 mensen hebben het traject vanwege omstandigheden (zoals verhuizing, het te druk hebben met werk of mantelzorg, geen vergoeding (meer) door de zorgverzekering of andere gezondheidsklachten), niet afgemaakt en daarvan is het onduidelijk wat het resultaat is geweest. Buiten de zes personen die ik niet heb kunnen helpen, meldde niemand van de afgeronde trajecten een afname van de klachten met minder dan 50%. De mensen die niet volledig klachtenvrij de deur uit gingen, wisten doorgaans wat daarvan de reden was en hoe daar zelf verder aan te werken.

Van de meer dan 80% die na de behandeling klachtenvrij was, gebeurde dat vaak in maar weinig sessies. De duur dat de klachten al aanwezig, waren speelde daarbij niet echt een rol. Zelfs mensen die al meer dan tien jaar klachten hadden, waren vaak al binnen een paar sessies klachtenvrij. Meer dan een kwart was na één behandeling klachtenvrij (wat i.v.m. de intake en het onderzoek neerkomt op slechts tien minuten behandeltijd), meer dan de helft had minder dan drie sessie nodig. Niemand van de mensen die klachtenvrij geworden zijn tot nu toe, had meer dan elf behandelingen nodig. Bij de klachten waar er alleen een mechanische oorzaak was, waren de trajecten vaak kort. De trajecten bij klachten door stress, het moeilijk kunnen zijn in het lichaam of gronden of bij psychosomatische problemen, duurden doorgaans wat langer.

Vaak was alleen een correctie van de stuit voor nodig. In veel gevallen heb ik echter ook gewerkt vanuit de lage rug, het bekken of meer met ontspanning via een psycho-emotionele of meer energetische ingang.

Van deze mensen is overigens slechts één iemand die klachtenvrij de deur uit ging, nog terug geweest omdat de klachten weer teruggekeerd waren. Bij diegene was dit maar licht en was de klacht na één behandeling weer verholpen.

Voor ervaringen van de patiënten zelf, zie beneden voor de reviews.

Je bent meer dan welkom voor een behandeling

Mocht je een afspraak bij mij willen maken, dan staat de deur voor je open bij de praktijk waar ik werkzaam ben in Amsterdam Zuid, net ten zuiden van het Vondelpark. De Praktijk voor fysiotherapie en manuele therapie is gevestigd binnen het gezondheidscentrum aan de Dufaystraat 19.

Meer over mij als fysiotherapeut, evenals de verzekeraars waar we als praktijk geen vergoeding mee hebben (en er dus een eigen bijdrage is voor behandeling), vind je op deze pagina.

Heb je nog vragen of wil je graag een afspraak maken, mail me gerust op roel@roelwilbers.nl.

Ik krijg berichten uit alle hoeken van het land en ook daarbuiten van mensen die hulp zoeken voor hun stuitklachten. Niet iedereen is echter in de gelegenheid is naar Amsterdam te komen.

Zoek je een therapeut meer in de buurt, dan kun je deze website bezoeken. Daar vind je therapeuten die net zoals ik de opleiding hebben gedaan bij Rost Therapy en de externe correctie techniek van het stuitje zouden moeten beheersen. Hoewel ik zelf dieper en breder naar de klachten kijk dan alleen dit, zijn de technieken die ik geleerd heb bij deze opleiding nog steeds de basis is van mijn behandelingen. Kijk wel even of de therapeut in de lijst de cursus Coccygodynie gevolgd heeft.

Voor de mensen die toch graag mijn idee en advies ten aanzien van hun klachten willen, ben ik na de vele verzoeken ook een online consult aan gaan bieden. Uiteraard kan ik niet van afstand behandelen, wel kan ik samen met jou je klachten doornemen, een analyse maken van het probleem en je gericht advies geven over de behandelmogelijkheden en waar specifiek naar op zoek te gaan zodat je meer helderheid en overzicht krijgt ten aanzien van je klachten en therapie opties.

Dit online consult is ook een prima manier om een intake en een idee te krijgen of behandeling bij mij iets is waarvoor je een langs zou willen komen. Een e-consult wordt overigens ook gewoon vergoed door je zorgverzekering als je vergoeding voor fysiotherapie hebt uit je aanvullende verzekering.

Tenslotte alvast wat tips bij stuitklachten:

Verminder de pijn tijdens het zitten

a) het stuitkussen

Er zijn speciale kussens op markt die de druk op de stuit verlichten omdat er een uitsparing zit aan de achterzijde. Uiteraard is dit geen oplossing van het probleem, maar zorgt het er wel dat de klachten met zitten minder sterk optreden en zijn ze handig als je met stuitklachten veel moet zitten.

Ik heb er een aantal liggen in de praktijk die je uit kunt proberen. Doorgaans echter zijn met behandeling de klachten snel minder of weg, waardoor de aanschaf ervan niet eens nodig is.

b) de handdoek

Waar een zitkussen de druk op de stuit ontlast, is een kleine handdoek vaak net zo effectief en daarbij een stuk gemakkelijker mee te nemen.

Bij het zitten komt er vaak druk op het stuitje. Dit is vooral zo bij het onderuitgezakt zitten en het zitten op harde ondergrond. Doordat de stand van het bekken bij mannen en vrouwen iets anders is, hebben vrouwen hier vaak sneller last van. Door rechtop te zitten wordt de druk van het stuitje vermindert.

Verdere afname van de druk ontstaat door een handdoekje op te vouwen tot een brede platte rol van een centimeter of tien en die breed onder de zitbeenknobbels te leggen. Deze vind je door op je handen te gaan zitten en te voelen waar je de harde botpunten voelt.

Als je wat langer moet zitten zoals in de auto, het vliegtuig of de trein, kun je naast een handdoek onder de zitbeenderen, er ook een in de lage rug leggen. Doe dat op het meest holle punt, daar waar je arm ligt als je die dwars op je rug legt. Let op dat de ondersteuning zeker niet te laag is, want daarmee duw je het bekken naar voren en kantel je het juist naar achteren, waardoor je meer onderuitgezakt zit en er meer druk op de stuit komt. Ontlasting van de stuit vindt plaats door de druk van het lichaamsgewicht meer op de voorzijde van je billen terecht te laten komen.

Verminder de pijn tijdens het liggen

Liggen op de rug is vaak pijnlijk bij mensen met stuitklachten. Vaak komt dit doordat de diepe heupbuiger, de psoasspier, wat te kort of gespannen is (vaak ten gevolge van veel zitten en/of stress) en de lage rug erdoor hol trekt. Dat zorgt ervoor dat het stuitje meer in de onderlaag geduwd wordt en er drukpijn ontstaat. Een kussen of rol onder de knieën leggen zorgt vaak meteen voor verlichting.

Het meest ontspannen is doorgaans het liggen op de zij, indien nodig met een kussen tussen de knieën. In deze positie kan er ook wat rek gegeven worden aan de stuit door het bovenste been iets voorwaarts te bewegen en erop te mikken dat er rek ontstaat ter hoogte van het stuitje (het best voelbaar als zowel de knieën als heupen 90 graden gebogen zijn). Dit is een hele subtiele beweging en vereist soms wat oefening, maar kan erg verlichtend werken.

Het ontspannen van de bekkenregio via buikademhaling

Elk jong kind ademt naar de buik, iets dat wij volwassenen vaak verleerd zijn omdat we veel stress ervaren en in het hoofd leven. Beide hebben tot gevolg dat de ademhaling omhoog gaat in het lichaam. Laag ademen heeft veel voordelen. Naast dat het onze natuurlijke ademhaling is, brengt het ook snel rust en balans in ons systeem en ook de bekkenregio.

Er is een heel eenvoudige oefening om tot buikademhaling te komen.

• Ga liggen op je rechter zij en trek de knieën wat op zodat je stabiel ligt.
• Breng de linker hand onder je hals door zodat je vingertoppen rusten op de achterzijde van de wervels. De rechter arm wordt nu onder je linker door gebracht en de rechter hand wordt op de achterzijde van de oksel of het schouderblad gelegd.
• Breng de ellebogen dicht naar de borst en laat ze rusten op de onderlaag.
• Ontspan je gezicht, je kaken en je handen en vingers en maak je buik zacht. Adem via de neus en laat het ademen over aan hoe het lichaam het wil.
• Merk dat je eigenlijk vanzelf naar de buik gaat ademen. Doordat je jezelf als het ware een knuffel geeft, kun je niet meer goed kunt uitzetten naar je borst en beweegt de ademhaling vanzelf naar omlaag. Een ademhaling die past bij rust en ontspanning.
• Kijk of je de ademhaling zover omlaag kan brengen dat je perineum, de regio tussen de anus en geslachtsorganen, meebeweegt. Op deze manier masseer en ontspan je ook de bekkenbodem.
• Laat met elke uitademing alles verder van je afglijden wat er nog aan spanning en onrust bij je aanwezig is, zowel fysiek als mentaal.

Hoe meer je dit oefent, hoe meer de buikademhaling meer normaal wordt als die in rust ook bij jou verloren gegaan is, waarmee je ook het bekken en de bekkenbodem structureel meer ontspanning brengt.

Ontspan specifiek de bekkenbodem

De bekkenbodemspieren hechten direct aan aan het stuitje. Ze kunnen bij een dysbalans (die ook veroorzaakt kan worden door een dysfunctie of dyspositie van het stuitje) voor meer last zorgen omdat er getrokken wordt aan een pijnlijke plek. De training en ontspanning ervan is het specialisatiegebied van de bekkenfysiotherapeut maar met wat simpele oefeningen kom je vaak al een heel eind.

Een goede oefening is de volgende. Ga zitten op je handen zodat de uiteinden van je vingers (die van de linker en rechter hand naar elkaar wijzen) net aan de binnenzijde van de zitbeenknobbels zijn. Dit helpt je om ‘breed te zitten’. Nu span je je bekkenbodem aan en laat je daarna bewust de spanning ook weer los. Zorg ervoor dat je niet je hele bilspieren aanspant en als het ware wat omhoog komt, maar dat je de focus hebt op de dieper gelegen bekkenbodemspieren. Die span je aan door actief je ‘plas op te houden’, je vagina aan te spannen (of de balzak wat op te trekken bij mannen) of voor de achterzijde je anus wat in te trekken. Bij de ontspanning kun je proberen je stuitje helemaal ‘los te laten’. Ook kun je proberen te ademen naar de bekkenbodem en zo ontspanning te krijgen.

Rekken van de diepe bekkenbodemspieren

De diepe bekkenbodemspieren, zoals die van de anus, geven bij te veel spanning trek aan het stuitje. Door ze te rekken creëer je vaak wat ontspanning voor de regio rond het stuitje en dus van de trekkrachten.

Ga zitten op je knieën waarbij deze breed uit elkaar zijn. Ook je voeten zijn breed zodat je tussen je voeten kunt gaan zitten. De handen zijn naar voren gericht en de houding lijkt dus op de childspose met yoga. Je kunt nu rek geven aan de diepe bekkenbodem door met de billen (‘richt met de anus’) wat naar links en rechts te bewegen. Voel zelf wanneer je de stretch voelt. Door iets hoger of lager te gaan met het zitvlak of je rug wat meer te hollen, kun je de stretch vergroten.

Zit achter op het zadel bij het fietsen

Fietsen is vaak pijnlijk bij mensen met stuitklachten. Zorg ervoor dat je niet te ver voor op je zadel zit (zoals verreweg de meeste mensen).

Hoe meer je achter op je zadel zit, hoe minder druk er op het stuitje komt en je gebruikt je zadel zoals het bedoeld is. De brede achterzijde van het T-vormige zadel is waar de zitbotten dienen te rusten.

Video coccygodynie voor collega’s: